Akwarystyka słodkowodna

Akwarystyka słodkowodna miała początek już w starożytnych Chinach, gdzie w niewoli trzymano przeróżne odmiany Karasia ozdobnego Carassius carassius. W krajach nowożytnych rozpoczęto od pierwszych prób utrzymania przy życiu w niewoli Wielkopłetwa wspaniałego – Macropodus opercularis. Dokonał tego w 1869 roku francuski konsul w Chinach, który przywiózł ze sobą pierwsze egzemplarze tej ryby do Europy.
Od tego czasu akwarystyka słodkowodna rozwijała się, stanowiąc przez długi czas jedyną formę utrzymywania w niewoli organizmów wodnych. Znacznie bardziej wymagająca akwarystyka morska to domena raczej drugiej połowy tego wieku. Mimo, iż organizmy słodkowodne nie oferują tak szerokiej gamy kształtów i kolorów, co morskie, nie można nazwać tej dziedziny akwarystyki mniej interesującą. Wprost przeciwnie – to właśnie organizmy słodkowodne umożliwiają możliwość poznania bardzo różnorodnej gamy zachowań rozrodczych, które są dla wielu akwarystów głównym celem trzymania zwierząt w akwarium. Dodatkowym atutem akwarystyki słodkowodnej jest możliwość hodowli szerokiej gamy przepięknych roślin, które stały się głównym obiektem zainteresowań bardzo wielu doświadczonych akwarystów z całego świata.

Ryby słodkowodne to najczęściej hodowane w akwariach organizmy wodne. Wynika to z faktu, że łatwo im zapewnić odpowiednie do przetrwania, a nawet rozmnażania się warunki i istnieje wiele gatunków ryb słodkowodnych, których hodowlą mogą zająć się nawet bardzo początkujący akwaryści. Główną atrakcją akwarystyki słodkowodnej są dla większości właśnie różnorodne i często spektakularne zachowania rozrodcze ryb – walki, przygotowania do tarła, opieka nad potomstwem. Właśnie dlatego wiele osób preferuje akwaria słodkowodne a nie morskie.
Większość ryb słodkowodnych hodowanych w akwariach pochodzi z wolno płynących i stojących wód strefy tropikalnej – im bowiem najprościej zapewnić warunki odpowiednie do przeżycia i rozmnażania się (temperatura wody, ilość tlenu, itp.). Ryby zimnowodne hodowane są rzadko i raczej przez bardziej zaawansowanych akwarystów. Początkujących zapraszamy do zapoznania się z głównymi rodzinami ryb hodowanych w akwariach, co z pewnością ułatwi wybranie tych, od których zaczniecie swoją przygodę z akwarystyką. Mamy również nadzieję, że i zaawansowani akwaryści znajdą tu coś dla siebie.

Cichlidae – pielęgnicowate

Mimo „złej” reputacji, pielęgnice od lat stanowią obiekt zainteresowań wielu akwarystów. Przypuszczam, że jest to spowodowane nie tylko olbrzymią różnorodnością morfologiczną, a więc kształtów, kolorów i wielkości, lecz także specyfiką zachowań. Począwszy od najbardziej charakterystycznego elementu behawioralnego, czyli opieki nad potomstwem, od którego wzięła nazwę cała rodzina, a skończywszy na wysoko zorganizowanych zachowaniach społecznych czy zależnościach pokarmowych. Czytaj więcej o pielęgnicach w osobnym artykule.

Anabantoidei – błędnikowce

Ryby labiryntowe, błędnikowe, łaźcowate – te określenia dotyczą czterech rodzin, których przedstawiciele charakteryzują się szczególną cecha anatomiczną. Cecha ta powoduje, iż ryby należą do tych, które mogą w wodzie utonąć – pozbawione dostępu do powierzchni wody, tak by od czasu do czasu mogły nabrać spory haust powietrza, potrzebnego do funkcjonowania ich organizmu, mogą po prostu się udusić z braku odpowiednio dużej ilości tlenu.

Natura wyposażyła te ryby w specjalny organ, który w mniejszym lub większym stopniu przejmuje od skrzeli funkcję oddychania. Narząd ten – labirynt (stąd nazwa ryb), umieszczony jest na przedłużeniu komory skrzelowej w szczytowej części pierwszego łuku skrzelowego. Labirynt składa się z dużej ilości kostnych blaszek, pokrytych cienkim, ale jednocześnie silnie ukrwionym nabłonkiem.

Każda ryba labiryntowa, co jakiś czas – którego okres zależny jest od rodzaju ryby; połyka znad powierzchni wody banieczkę powietrza. Banieczka przesuwana jest do komory nad skrzelami, w bezpośrednie sąsiedztwo labiryntu. Dzięki dużej ilości cienkich płytek labiryntu następuje wymiana gazowa, do czasu całkowitego wyeksploatowana z tlenu bańki powietrza – wtedy to bańka ta zostaje wyciśnięta przez pokrywy skrzelowe poza organizm ryby. Dzięki labiryntowi ryby doskonale się czują w tych rejonach, w których występują okresowe braki wody, lub przeważają płytkie i nagrzane, a co za tym idzie ubogie w tlen strumienie, rowy, mętna bajorka i stawy południowo-wschodniej Azji i Afryki zachodniej. Najdoskonalszą formę labiryntu posiada zamieszkujący południową Azję łaziec – Anabas testudineus, który nierzadko, gdy tylko trawa i grunt są odpowiednio wilgotne, urządza sobie lądowe wędrówki z prędkością około 100m na godzinę (polska nazwa rodziny Łaźce – Anabantoidae oraz nazwa gatunku łaziec wzięła się od słowa łazić), zaś autochtoni nie łowią tych ryb, ale po prostu zbierają do koszy w identyczny sposób jak Polacy zbierają grzyby.

Umiejętność przeżycia w środowisku o niskiej zawartości tlenu w wodzie uczynił z ryb labiryntowych pionierów nowożytnej akwarystyki europejskiej. W latach sześćdziesiątych wieku osiemnastego udało się sprowadzić do Europy kilka pierwszych egzemplarzy Wielkopłetwa wspaniałego (Macropodus opercularis). W latach 1869-1870 Francuzowi o nazwisku Carbonnier udało się po raz pierwszy doprowadzić do ich rozmnożenia – co było jak na owe czasy fantastycznym osiągnięciem. Ówczesna bowiem technika, a raczej jej brak; oraz stan wiedzy akwarystycznej niewiele dawał szans rybom na przeżycie – wielkopłetwy to jednak doskonale zniosły; i tak oto właśnie one zapoczątkowały amatorską akwarystykę.

Słabe warunki tlenowe, w których ryby labiryntowe żyją, powodują iż znaczna część nich – na tyle znaczna, że uznaje się to za cechę charakterystyczną; składają ikrę w gnieździe. Przed przystąpieniem do tarła samiec przystępuje do budowy gniazda na powierzchni wody. Jako budulca używa skrawków pływających roślin oraz wyplutych przez siebie baniek powietrza, które dotarłszy do powierzchni wody nie pękają, a sklejają się. Pod tym gniazdem ryby trą się – samiec owija się wokół samicy, co wygląda wyjątkowo widowiskowo. Ikra złożona w gnieździe znajduje w nim doskonałą ochronę oraz wystarczające dla rozwoju larw warunki tlenowe. Samiec chroni gniazdo wraz z ikra i narybkiem do czasu kiedy zacznie samodzielnie pływać, umacniając wciąż gniazdo i umieszczając w nim na powrót ikrę czy larwy, które wypadły z gniazda. Samica zaś w tym czasie ochrania obszar wokół gniazda.

Nie wszystkie ryby labiryntowe budują kunsztowne gniazdo. Niektóre z nich składają ikrę na spodniej stronie dużych liści roślin wodnych (niektóre rodzaje skrzeczyków – Trichopsis), na spodniej stronie korzeni lub innych naturalnych jaskiń i grot (np. Pseudophromenus cupanus) lub nawet w środku małych odcinków tyczek bambusowych na tyle jednak szerokich, by się w nich zmieścić (np. Malpuluta ksetreri). Są też gębacze (gurami czekoladowe – Sphaerichtchys, niektóre bojowniki np. Betta picta, Betta pulchra) i oczywiście ryby rozrzucające ikrę w toni wodnej (część buszowców – Ctenopoma, Sandelie – Sandelia).

Większość ryb labiryntowych ma ciało lekko spłaszczone bocznie, płetwy brzuszne są wydłużone – czasami przybierają postać nitkowatych wyrostków – pełnią wówczas rolę receptorów smaku i dotyku. Akwaria przeznaczone dla tych ryb powinny być średnie lub duże, raczej o niskim poziomie wody; dla niektórych mniejszych gatunków wystarczy poziom wody o wysokości około 20cm. Ważnym jest jednak zapewnienie gęstej obsady roślin ze sporą ilością pływających, z których ryby uwielbiają budować gniazda. Skład wody nie odgrywa zazwyczaj większej roli, ważna jest jednak jej temperatura. Znaczna część ryb labiryntowych preferuje bardzo ciepłą wodę, o temperaturze dochodzącej nawet do 30°C. Niezwykle istotne jest to, by powietrze bezpośrednio nad powierzchnią wody było właściwe ogrzane – co zapewnia np. stosowanie przykryć do akwarium. Zbyt duża różnica w temperaturze wody i powietrza sprawia, że ryby często mogą zachorować na „przeziębienie” labiryntu.

Labirynty są stosunkowo łatwe w hodowli. Chętnie jedzą pokarm suchy i żywy, ale niezbyt dużych rozmiarów, gdyż posiadają wąskie przełyki. Są rybami na ogół łagodnymi i raczej mogą egzystować z innymi łagodnymi lub stadnymi rybami, nie wykazującymi terytorializmu – ryby labiryntowe w okresie tarła wykazują na tyle duży instynkt obrony swego terytorium, że potrafią odganiać parokrotnie większe od siebie ryby. Zestawiać należy w danym gatunku parami, lub z niewielką przewagą ilości samic.

Oczywiście, jak w każdej rodzinie, mogą znaleźć się wyjątki, które zdecydowanie odbiegają charakterem, czy wymiarami czy też upodobaniami od reszty swoich pobratymców. Gurami czekoladowy – Sphaerichtchys ospchromenoides jest ogromnie wymagającą rybą, niezwykle czułą na warunki fizyko-chemiczne wody, Gurami olbrzymi – Osphromenus goramy wymaga akwarium dużego, a nawet bardzo dużego, gdyż dorasta do 60cm długości, zaś Beloncje cejlońskie – Belontia signata często uważa się za agresywne w stosunku do ryb równych wielkością sobie oraz mniejszych od siebie.

Ryby zwłaszcza rodziny labiryntowatych – Belontidae, godne są polecenia nie tylko z powodu odporności na niedogodne warunki tlenowe, ciekawych zachowań rozrodczych, ale szczególnie ze względu ich wyjątkową urodę, która od początku istnienia akwarystyki zachwyca swoją kolorystyką i kształtami. Uwagę zawsze zwracały imponujące kształtami weloniastych płetw bojowniki syjamskie – Betta splendens, czy wspaniałe kolory różnych odmian prętników karłowatych – Colisa lalia, albo też ubarwienie ryb mniej znanego rodzaju Parosphomenus.

Jako bliskich krewnych ryb labiryntowych uważa się nie omawiane w tej sekcji szczupakogłowy (Luciocephalidae) oraz żmijogłowce (Channoiaei). Posiadają również labirynt, jednak ze względu na zbyt wiele różnic, zaklasyfikowano je od innych do innych nadrodzin, niż Abantoidae, choć nadal w obrębie rzędu ryb okoniokształtnych – Perciformes.

Systematyka ryb labiryntowych:

Typ: Chordata Strunowce

Podtyp: Vertebrata Kręgowce

Nadgromada: Gnathostomata Szczękowce

Gromada: Osteichthes Ryby kostne

Podgromada: Actinopteryngi Promieniopłetwe

Nadrząd: Teleostei Kostnoszkieletowe

Rząd: Perciformes Okoniokształtne

Nadrodzina: Anabantoidei Labiryntowe

Rodzina: Anabantidae Łaźcowate

Belontiidae Labiryntowate

Helostomatidae Całuskowate

Osphronemidae —

Uwagi do systematyki ryb labiryntowych:
Poglądy specjalistów odnośnie systematycznej przynależności ulegają pod wpływem nowych odkryć naukowych dość istotnym zmianom. Często zdarza się, iż dokonane poprawki taksonomiczne szybko się dezaktualizują. Zmianom też ulegają nazwy polskie ryb.
Wiele opisów ryb w sekcji labiryntów nie zawiera polskich nazw, bądź też nazwy są nieprawidłowe lub nieaktualne. Jeśli posiadasz wiedzę i chcesz pomóc w identyfikacji ryb labiryntowych, lub w ustaleniu ich poprawnego nazewnictwa – po prostu tą wiedzą się podziel z nami.

Cyprinodontidae – karpieńcowate

Przedstawiciele rodziny ryb karpieńcowatych (Cyprinodontidae) występują w wodach obszarów tropikalnych i podzwrotnikowych na wszystkich kontynentach oprócz Australii. Są to ryby małe i bardzo małe, tylko niewiele gatunków osiąga 15 cm. Linii bocznej brak lub jest bardzo krótka, grzbiet zazwyczaj spłaszczony. U większości gatunków występuje wyraźny dymorfizm płciowy. Składają dość dużą ikrę, która rozwija się zazwyczaj dość długo.
Część z nich to ryby sezonowe – ich naturalne siedliska to zbiorniki wysychające w porze suchej. Ryby składają zapłodnioną ikrę w mule, gdzie przeczekuje ona do następnej pory deszczowej, aby wykluć się po zalaniu wodą deszczową.

W większości należą do ryb drapieżnych – żywią się głównie owadami a część z nich także małymi rybkami. W zasadzie spokojne w akwarium towarzyskim, ale nie należy trzymać ich ze znacznie mniejszymi od nich rybami. Akwarium zawsze musi być dokładnie przykryte – wszystkie karpieńcowate są znakomitymi skoczkami i wcześniej czy później wykorzystają każdą lukę w pokrywie.

Niektóre ryby karpieńcowate potrafią dostosować się do skrajnych warunków życia, nawet zabójczych dla innych ryb. Przykładem na to są przystosowania rozrodcze karpieńcowatych, ale także zdolności do przetrwania w oazach na Saharze, słonych jeziorach Turcji, na pustyniach Ameryki Północnej, gdzie ryby z rodzaju Cyprinodon wytrzymują temperatury wody dochodzące nawet do 43°C (Cyprinodon nevadensis).

Podczas wybierania ryb do akwarium towarzyskiego z karpieńcowatymi nie należy stosować wyłącznie geograficznego kryterium doboru gatunków. Na przykład gabońskie gatunki Aphyosemion splendopleure i Aphyosemion ogoense pochodzą z różnych biotopów i nie powinny być trzymane razem. Aphyosemion splendopleure pochodzi z przybrzeżnych wód o temperaturze 24°C i więcej, natomiast A. ogoense pochodzi z płaskowyżu Bateke, gdzie wody mają temperaturę 19-21°C. A. splendopleure lepiej pasuje do A. filamentosum z Togo i Nigerii. A. ogoense lepiej pasuje do A. bualanum z wyżyn Kamerunu.
Przy kupowaniu ryb karpieńcowatych należy koniecznie zwrócić uwagę aby były one tej samej wielkości. Szczególnie samice, kiedy są większe od samców bywają bardzo agresywne w stosunku do nich.

Rozmnażanie ryb karpieńcowatych

Cyprinoidei – karpiowce

Cyprinoidei – karpiowce, podrząd z rzędu Cypriniformes – karpiokształtne. W skład tego podrzędu wchodzi 5 rodzin:

1. Cyprinidae – karpiowate
2. Catostomidae – czukczunowate
3. Cobitidae – piskorzowate
4. Gyrinocheilidae – okrągłoprzyssawkowate
5. Homalopteridae – przylgowate

Gatunki ryb zaliczane do tego podrzędu cechuje brak zębów na szczękach i obecność w różnym stopniu rozwiniętych zębów gardłowych.

Cyprinidae – karpiowate

Cyprinidae – karpiowate, rodzina w podrzędzie Cyprinoidei. Jest bardzo duża. Liczy ona szereg podrodzin, a między innymi: Abraminae, Cultrinae, Cyprininae, Gobioninae, Leuciscinae, Rhodeinae, Rasborinae i Garrinae. Podrodziny te liczą blisko 200 rodzajów. W ich skład wchodzi ponad 1500 gatunków ryb. Żyją one w słodkich wodach wszystkich kontynentów za wyjątkiem Ameryki Południowej i Australii. Pewna ich ilość jest hodowana w akwariach. Samce są przeważnie mniejsze od samic. Sposób rozrodu bardzo różny. Karpiowate charakteryzuje obecność nielicznych dobrze rozwiniętych zębów gardłowych oraz żarna. Ciała ryb u większości gatunków pokryte są łuskami. Tylko nieliczne gatunki są nagie. Wiele gatunków posiada wąsiki. Przeważnie jest to nie więcej niż dwie pary. Wszystkie karpiowate są jajorodne. Po odbyciu tarła, które najczęściej odbywa się w toni wody lub pośród liści roślin, nie interesują się jajami i potomstwem, które po tarle traktowane są jako pokarm. W 1999 roku Kottelat i Witte w ramach rewizji rodzaju Rasbora, utworzyli nowy rodzaj Trigonostigma. Bardzo popularnym przedstawicielem karpiowatych jest Carassius auratus – karaś złocisty

Cobitidae – piskorzowate

Cobitidae – [piskorzowate], rodzina ryb w podrzędzie Cyprinoidei. Liczy około 20 podrodzin i rodzajów, z których najbardziej znane to: Acanthophthalmus, Acanthopsis, Botia, Cobitis, Lepidocephalus, Misgurnus i Nemacheilus. Gatunki ryb zaliczane do tej rodziny mają wydłużone, walcowate lub węgorzowatego kształtu ciało, które jest nagie lub przykryte drobnymi łuskami. Prawie wszystkie gatunki mają otwór gębowy usytuowany w dół i otoczony od 6 do 12 parami wąsików. Wiele gatunków posiada kolce, znajdująca się po bokach głowy, tuż pod oczami. Zazwyczaj są one ukryte w fałdzie skórnym i w razie niebezpieczeństwa stroszone w celu obrony. Gatunki uzbrojone i posiadające tę broń są przeważnie jaskrawo ubarwione. Pozbawione jej posiadają barwy ochronne. W trakcie tarła samice składają ikrę przy dnie, przyklejając ją do kamieni, korzeni i dolnych partii roślin.

Gyrinocheilidae – okrągłoprzyssawkowate

Gyrinocheilidae – okrągłoprzyssawkowate, rodzina ryb należąca do podrzędu Cyprinoidei – karpiowców. Obejmuje jedynie jeden rodzaj ryb liczący trzy gatunki. Zamieszkują szybko płynące potoki górskie w południowo – wschodniej Azji. Mają wrzecionowate ciało. Z każdej strony głowy występują po dwa otwory skrzelowe. Brak im zębów gardłowych i wąsików. Żywią się glonami, które zeskrobują za pomocą przyssawki, którą mają zakończony otwór gębowy. W akwariach hodowane między innymi w celu niszczenia glonów.

Homalopteridae – przylgowate

Homalopteridae – przylgowate, rodzina ryb należąca do podrzędu Cyprinoidei – karpiowców. Utworzył ją w 1859 roku Bleeker. Liczy około 17 podrodzin i rodzajów, grupujących ponad 47 gatunków ryb. Znamionuje je grzbietowo – brzuszne spłaszczenie przedniej części ciała. Posiadają od 2 do 4 par wąsików oraz zęby gardłowe. Długość ryb prawie nigdy nie przekracza 10 cm. długości. Żywią się glonami, które zeskrobują przy pomocy przyssawki, którą za kończony jest otwór gębowy. Przemieszczają się krótkimi skokami. W akwariach hodowane są w celu niszczenia glonów. W wyniku rewizji, której dokonał w 1988 roku Kottelat została ona zdegradowana do rangi podrodziny Homalopterinae, i włączona do rodziny Balitoridae, którą utworzył w 1839 roku Swainson.

 

Characinoidei – kąsaczowce

Należący do rzędu karpiokształtnych (Cypriniformes) podrząd kąsaczowców obejmuje szereg rodzin (Characidae, Anostomidae, Gasteropelecidae, Hemiodontidae, Lebiasinidae, Citharinidae), które określane są przez akwarystów wspólną nazwą ryb kąsaczowatych.

Kąsaczowate (Characidae) są zwinnymi, ruchliwymi, chętnie łączącymi się w stada rybami. Niektóre gatunki trzymają się strefy otwartej stojących lub płynących wód, inne wolą obszary zarośnięte roślinnością. W większości są mieszkańcami środkowej i górnej warstwy wody.

Spotykamy wśród nich formy od bardzo wąskich, wrzecionowatych do niemal krążkowatych. Dość małe płetwy są u niektórych gatunków znacznie powiększone, chorągiewkowato wyciągnięte lub spiczasto zakończone. U przedstawicieli całej rodziny rzadko występuje intensywne ubarwienie lub też ześrodkowane jest ono w postaci świecących punktów, plam lub linii, zlokalizowanych w różnych miejscach ciała. Wśród stadnych gatunków wolnej wody spotykany jest charakterystyczny połysk łusek, rozbłyskujących nierzadko różnymi kolorami.

W akwarium kąsaczowate lubią z reguły jasne oświetlenie, przejrzystą wodę oraz dobrą obsadę roślin, zapewniającą cienista miejsca, lecz równocześnie wymagają dużo przestrzeni do pływania. Ciemne podłoże wzmacnia ich kolory. Najczęściej nie są wymagające, biorą zarówno pokarm żywy jak i suchy. Ich wymagania termiczne są zróżnicowane. Zadowalają się z reguły temperaturą pomiędzy 22°C a 24°C, niektóre gatunki wymagają 20-22°C. Hodowla części gatunków jest łatwa, u niektórych wymaga nieco staranności, a są również gatunki bardzo trudne. Przeważnie składają ikrę w strefie wolnej wody lub pomiędzy roślinnością. Odbywa się to w trakcie pływania, para przylega do siebie, nierzadko ryby kładą się na boku, a bywa i tak, że odwracają się do góry brzuchami. Samce niektórych gatunków kąsaczowatych posiadają na płetwie odbytowej delikatne haczyki, za pomocą których samica jest w czasie tarła przytrzymywana, co ułatwia zapłodnienie jaj. Ikra składana jest w wielu porcjach, w których każda zawiera 10-30 jaj. Ich ilość jest różna, zależy od gatunku oraz kondycji ryb. Do rozrodu staramy się używać młodych tarlaków, gdyż ze starymi możemy mieć kłopoty. Dotyczy to zwłaszcza starszych samic, które nierzadko składają jaja niezdolne do dalszego rozwoju. Płeć ryb zwykle łatwo jest rozróżnić. Samce są smuklejsze i mniejsze, często barwniejsze. U wielu gatunków płetwy ich są dłuższe i spiczasto zakończone. Często poznać je można również po tym, że haczykami płetwy odbytowej zawieszają się na siatce. U niektórych przedstawicieli kąsaczowatych spotykamy zjawisko przechowywania nasienia. W czasie zalotów wydalony przez samca spermatofor z plemnikami trafia do otworu płciowego samicy, skąd przedostaje się dalej do mieszczącej się w jej drogach rodnych specjalnej torebki, gdzie nasienie może być dłuższy czas przechowywane. U tych gatunków składanie ikry odbywa się bez udziału samca, ponieważ już wcześniej nastąpiło zapłodnienie wewnętrzne. Oznacza to, że do akwarium tarliskowego odsadzić możemy same samice. Zapas nasienia zazwyczaj pozwala im na kilkakrotne składanie ikry.

Kąsaczowate rzadko opiekują się wylęgiem. Ma to miejsce u przedstawicieli rodzaju Pyrrhulina, składających ikrę na liściach roślin wodnych, kamieniach lub w dołkach. Pod tym względem na szczególną uwagę zasługuje smukleń pryskacz (Copella arnoldi), którego przyciśnięte do siebie tarlaki wyskakują razem z wody, aby przykleić ikrę do znajdujących się poza nią przedmiotów. Następnie samiec w regularnych odstępach czasu za pomocą płetwy ogonowej opryskuje złożone jaja aż do chwili, gdy wylęgające się młode zostaną spłukane do wody.

Wylęganie następuje przeważnie po 18 – 36 godzinach. Larwy dążą ku powierzchni wody albo wiszą przyklejone do roślin, szyb lub innych przedmiotów. Podchowujemy je na najdrobniejszym żywym pokarmie lub pylistej suchej paszy.
Uwagi do systematyki kąsaczowatych:
Poglądy specjalistów odnośnie do systematycznej przynależności ulegają pod wpływem nowych odkryć naukowych dość istotnym zmianom. Często zdarza się, że dokonane poprawki taksonomiczne szybko ulegają dezaktualizacji.

Piękniczkowate

 

Sumowate

Sumiki pancerne to nazwa zbiorcza obejmująca 3 rodziny: kirysy (Doradidae), kiryski (Callichthyidae) i zbrojniki (Loriicaridae) z podrzędu sumowców.

Ciało sumików pancernych pokryte jest płytkami kostnymi; często występuje dodatkowe uzbrojenie w postaci mocnych kolców w płetwach. Długość ciała poszczególnych gatunków waha się od 2,5 do 60cm. Z wymienionych rodzin budową ciała najbardziej wyróżniają się sumiki z rodziny kiryśników. Mają one bardzo wydłużone ciało (zwłaszcza gatunki z rodzaju Farlowella), otwór gębowy dolny, wargi tworzące przyssawkę, dzięki której mogą przysysać się do przedmiotów podwodnych, oraz grzbiet i boki pokryte płytkami kostnymi, a brzuch nagi. Sumiki pancerne mogą oddychać powietrzem atmosferycznym za pomocą jelita. Większość z nich lubi wodę lekko zasadową o temperaturze od 20 do 26°C. Niektóre gatunki są bardzo wrażliwe na zbyt duże zasolenie wody. Pokarm sumików pancernych jest bardzo różnorodny. Rozprzestrzenione są w słodkich wodach Ameryki Południowej. Wiele gatunków hodowanych jest w akwariach.

Rodzina Zbrojnikowate – Loriicaridae, rozprzestrzeniona w północnej i środkowej części Ameryki Południowej. Należące do niej ryby mają charakterystyczny „przyssawkowaty” otwór gębowy. Pierwszy promień każdej ich płetwy, z wyjątkiem płetwy ogonowej, przekształcony jest w kolec, otwór gębowy skierowany w dół i otoczony szerokimi wargami tworzącymi przyssawkę. W związku z taką budową woda obmywająca skrzela nie jest pobierana otworem gębowym, ale specjalnymi osobnymi otworami. Za pomocą dolnego, przekształconego w przyssawkę pyszczka przytrzymują się podłoża tak, że prąd ich nie porywa, oraz ścierają z niego pożywienie. Zbrojnikowate mają też dwie płetwy grzbietowe. Nie są agresywne w stosunku do innych gatunków, aktywne zwykle wieczorem i nocą. Większość gatunków prowadzi denny, skryty tryb życia i w akwarium są stosunkowo mało widoczne. W naturze występują w wodach płynących (czasem nawet bardzo wartkich), na obszarach podmokłych i jeziorach, w akwarium wymagają w związku z tym bardzo dobrego natlenienia wody i lubią miejsca z przepływem wody w pobliżu przewietrzacza. Ikra składana jest zwykle w kryjówkach, większość gatunków opiekuje się nią. Spośród wielu hodowanych w akwariach przedstawicieli rodziny w kraju szerzej dostępne są dwa gatunki.

Są to ryby denne, żyjące wśród kamieni i korzeni. W ich oczach tęczówka tworzy płatowatą wypustkę zachodzącą na źrenicę. Reguluje ona ilość światła docierającego do oka. Ten niezwykły twór pełni rolę występującej u innych kręgowców mięśniówki tęczówki. Zbrojniki chowa się w akwarium łatwo, wymagają one średnio twardej wody o temperaturze 21-25°C. Dotychczas w niewoli udało się rozmnożyć niektóre gatunki z rodzajów Otocinclus i Ancistrus, a przede wszystkim Loricaria (Rineloricaria). Ryby tych gatunków przebywają w miejscach zacienionych, ikrę składają w grotach. Pomyślny rozwój zapewnia młodym podawanie pokarmu zwierzęcego (tzw. robaki i zooplankton) koniecznie dopełnianego pokarmem roślinnym (glony, liście sałaty i szpinaku, resztki roślin wodnych).

Pielęgnacja: Nie należy używać wewnętrznych filtrów z otwartym w kładem filtrującym! Sumy mogą nadjeść materiał filtrujący. Duże sumy zjadają też czasami materiał izolacyjny z kabli urządzeń (filtry, grzałki) w akwarium i powodują przez to zwarcia. Należy ukrywać kable w rurkach z twardego plastyku!

Opracowanie

Wojciech S., Krzysztof A., Andrzej S., Wojciech S., Tomasz H.

Literatura:

1. Cudowny świat akwarium – J.W. Samujlenkow
2. Egzotyczne ryby w akwarium – Braian Word
3. Encyklopedia ryb akwariowych – Stanislav Frank
4. Moje hobby – Akwarium – Grzegorz Soszka, Krzysztof Teisseyre
5. Świat akwarium – G.F. Romaniszyn, W.N. Miszyn
6. Ryby w Akwarium – H. Jakubowski, J. Ring
7. Magazyn Aqua – różne numery
8. Akwarium – różne numery

Liczba wyświetleń: 1968